LANDENFICHE KENIA

SOCIO-ECONOMISCHE INFORMATIE

Kenia heeft de grootste en meest diverse economie in Oost-Afrika en kende het voorbije decennium een gemiddelde jaarlijkse groei van meer dan 5 %. Het land beschikt over een sterk menselijk kapitaal en veel ondernemingszin, waardoor deze groei ook duurzaam wordt geacht. De ontdekking van oliereserves en andere natuurlijke rijkdommen bieden daarenboven nieuwe mogelijkheden voor economische vooruitgang. De publieke schulden en de jaarlijkse inflatie worden goed onder controle gehouden.

De dienstensector vertegenwoordigt 63 % van de Keniaanse economie, tegenover 21 % voor de landbouw en 16 % voor de industrie. Van deze sectoren zijn vooral de diensten en de industrie aan een opmars bezig. In het bijzonder de financiële sector en ICT, maar ook de bouwsector, zijn belangrijke motoren voor de economische groei. Voorlopig blijft het afwachten of de recent ontdekte voorraden van olie, gas en steenkool een extra boost zullen geven aan de ontwikkeling in het land. De economie wordt gedomineerd door de private sector, die voor ongeveer 80% van de tewerkstelling zorgt. Grote bedrijven in financiën, ICT en toerisme functioneren naast de vele informele kleine initiatieven die bijna 9 op 10 van de werknemers in de private sector tewerkstellen. Deze informele sector brengt echter tal van problemen met zich mee: vaak slechte werkomstandigheden, geen sociale zekerheid, weinig arbeidskansen in de formele sector en de lage onderwijsgraad van veel kleine ondernemers.

Ondanks de sterke jaarlijkse groei, blijft deze onder het potentieel en de doelstellingen die het land voor zichzelf stelt. Ook is er nog heel wat werk nodig om de economische groei ten goede te laten komen aan de meerderheid van de bevolking. Volgens schattingen van de Wereldbank leeft bijna 40 % van de Kenianen in armoede, ligt de moedersterfte bij de hoogste in Afrika en zijn er te weinig jongeren die secundair onderwijs volgen. Ondanks een ligt positieve trend in de armoedecijfers kampt het land ook met een grote ongelijkheid. Daarenboven zijn er ook sterke regionale verschillen binnen het land, met meer armoede in de droge gebieden en de kuststreek.

Links

Landenfiche van de Wereldbank: fiche van de Wereldbank met cijfers en artikels over recente economische ontwikkelingen in het land.

Landenfiche van de International Labour Organization: fiche van de ILO met artikels over sociale en arbeidsrechten in het land.

Kenia: de op drie na grootste theeproducent ter wereld (OneWorld, 2016)

Afrikaanse steden kunnen geld aantrekken tonen Kenia en Zuid-Afrika (MO*, 2018)

In Kenia wordt afval gerecycleerd tot kansen voor jongeren (MO*, 2020)

Meer opbrengst, minder ontbossing: boslandbouw neemt toe in Kenia (MO*, 2022)

GENDER EN SEKSUALITEIT

Kenia kent nog een grote genderongelijkheid, dat voor een deel te wijten is aan een traditionele ingesteldheid die mannen bevoordeelt bij de toegang tot onderwijs, grond, erfenisrecht, financiële diensten en politieke macht. De grondwet van 2010 voorzag nochtans een betere vertegenwoordiging van vrouwen in de politiek, maar voorlopig lijkt hier weinig van in huis te komen. Bij de verkiezingen van 2013 werden slechts 16 vrouwen verkozen in het Parlement, op een totaal van 290 zetels. Deze werden wel aangevuld met een gereserveerde zetel voor vrouwen in elke provincie (47 in het totaal) en 6 zetels voor vrouwen die specifieke belangengroepen verdedigen. Geen enkele vrouw werd echter verkozen tot gouverneur of senator.

Een ander groot probleem waarmee vrouwen en jonge meisjes worden geconfronteerd is Female Genital Mutilation (FGM) of vrouwenbesnijdenis. Hoewel dit officieel verboden is, komt het toch voor bij verschillende gemeenschappen in het land. De voorbije jaren wordt de strijd tegen de praktijk wel opgevoerd en sinds 2011 kan voor het uitvoeren van een vrouwenbesnijdenis een maximale celstraf van drie jaar worden gegeven.

Homoseksualiteit blijft een groot taboe in Kenia en seksuele betrekkingen met een persoon van hetzelfde geslacht zijn strafbaar voor de wet. Holebi’s die toch naar buiten komen met hun geaardheid worden vaak verstoten door hun familie of worden het slachtoffer van pesterijen en discriminatie op het werk. Toch zijn er ook enkele groepen actief die de rechten van de holebigemeenschap trachten te verbeteren.

LINKS

“Ik besefte dat ook ik, onder andere omstandigheden, besneden had kunnen worden” (OneWorld, 2017): de Keniaans-Nederlandse Sanne Thijssen getuigt over haar bezoek aan Kenia met Amref Flying Doctors. Deze organisatie strijdt tegen vrouwenbesnijdenis, een gebruik waarvan ongeveer een vijfde van de Keniaanse vrouwen slachtoffer is, door alternatieve rituelen te promoten die aangepast zijn aan de lokale realiteit.

3000 vrouwen per jaar in Kenia levenslang getekend door bevalling (MO*, 2018)

Vrouwengroepen verlichten aidsellende in Kenia (MO*, 2016)

Homogemeenschap Kenia verdeeld over uitlatingen Obama (MO*, 2015)

Moedersterfte in noordoosten van Kenia eindelijk aangepakt (MO*, 2015)

Inheemse vrouwen in Kenia doorbreken culturele traditie en ondernemen (MO*, 2014)

Internationale Vrouwendag: Kenia (MO*, 2014)

Child abuse in Kenya. Breaking the silence (The Economist, 2016)

ONDERWIJS

Sinds de onafhankelijkheid heeft de Keniaanse overheid sterk geïnvesteerd in de onderwijssector en sinds 2003 is het lager staatsonderwijs volledig gratis. De financiering van dit gratis onderwijs is echter nog ondermaats, waardoor er vaak onvoldoende materiaal is en de werkomstandigheden van de leerkrachten ondermaats. Private scholen vragen dan weer hoge inschrijvingsgelden, waardoor deze enkel toegankelijk zijn voor een klein deel van de bevolking.

Vooral in de dunbevolkte droge regio’s is de situatie van het onderwijs problematisch. De herdersgemeenschappen zijn afhankelijk van extensieve veeteelt en zetten hun kinderen liever aan het werk dan hen naar school te sturen. De kinderen die wel naar school worden gestuurd zijn in meerderheid jongens. Huwelijken op jonge leeftijd zorgen er daarenboven vaak voor dat jongeren vroegtijdig de schoolbanken weer verlaten.

Het onderwijssysteem kent 8 jaar lager onderwijs, gevolgd door 4 jaar middelbaar onderwijs en eventueel 4 jaar hoger onderwijs aan een universiteit of hogeschool. Dit kan echter afwijken in bepaalde private scholen, waar al eens voor het Britse 7-4-2-3-systeem wordt geopteerd. Ongeveer 85 procent van de kinderen in Kenia volgt lager onderwijs. Drie vierde van hen die dit afwerken beginnen ook aan het middelbaar onderwijs, terwijl 60 procent van de studenten die het middelbaar onderwijs beëindigen ook een opleiding in het hoger onderwijs aanvatten.

Veel Kenianen hebben ook gekozen voor een studie in het buitenland, o.a. in India, het Verenigd Koninkrijk, Canada, de Verenigde Staten, Rusland en Oeganda.

Links

Leergeld betaald (OneWorld, 2013) Onder impuls van voormalig president Mwai Kibaki werd het lager onderwijs in Kenia volledig gratis. Daar de financiering van het onderwijs echter achterbleef bij het toenemend aantal leerlingen, heeft dit in de loop der jaren echter voor negatieve gevolgen op de kwaliteit van het onderwijs gezorgd.

VLIR-UOS, Country Fact Sheet Kenya: deze landenfiche van VLIR-UOS bevat naast algemene informatie over Kenia ook een gedetailleerde uitleg over het onderwijssysteem en een overzicht van de samenwerkingen op het vlak van onderwijs tussen Vlaanderen en Kenia.

Elite private schools are booming in Kenya (The Economist, 2018)

GEZONDHEID

De laatste decennia heeft Kenia enkele belangrijke successen geboekt op het vlak van gezondheidszorg, zoals een sterke daling in kindersterfte. De belangrijkste redenen hiervoor zijn een campagne om zo veel mogelijk kinderen te vaccineren tegen de vermijdbare kinderziektes en de verspreiding van muskietennetten ter bescherming tegen malaria. Daarnaast dragen ook de strijd tegen longontsteking en diarree, de belangrijkste doodsoorzaken bij kinderen onder 5 jaar, bij tot het dalen van de kindersterfte.

Deze positieve tendens zien we echter veel minder bij de gezondheid van moeders en pasgeborenen, een gevolg van de verminderde kraamzorg. Slechts de helft van de zwangere vrouwen laat zich voldoende begeleiden tijdens de zwangerschapsperiode en krijgt de nodige professionele zorg tijdens de bevalling. Ook ondervoeding bij vrouwen vormt een probleem, voornamelijk bij jonge vrouwen tussen 15 en 19 jaar en in rurale gebieden. De hiv-prevalentie bij volwassenen in Kenia ligt op ongeveer 4,2 % (2020), maar bij vrouwen is deze bijna dubbel zo hoog dan bij mannen. Ze komt vaker voor in de stedelijke gebieden dan op het platteland. De transformatie naar een middeninkomensland zorgt ook voor de proliferatie van andere ziektes, zoals verschillende vormen van kanker, diabetes en hart- en vaatziektes, vooral in de steden.

Een bijkomend probleem in het land is een tekort aan gezondheidswerkers en de ongelijke verdeling ervan. Vooral in de plattelandsgebieden is er een veel kleiner procentueel aandeel aan artsen. Daarnaast zijn er regelmatig stakingen van artsen en verplegers door de lage lonen, de late uitbetaling van lonen, het gebrek aan middelen en de slechte arbeidsomstandigheden.

Tips

• Neem een goede reisbijstandsverzekering voor je vertrek.
• Controleer je vaccinaties tegen gele koorts, poliomyelitis, tetanus, difterie, kinkhoest en mazelen te controleren. Ook een vaccinatie tegen hepatitis A is belangrijk.
• Vooral in de laaggelegen gebieden komt malaria voor, neem dus pillen tegen malaria mee.
• Vergeet geen zonnebril en zonnecrème, want de zon kan behoorlijk hevig schijnen.
• Bescherm je altijd goed bij seksuele betrekkingen, om elk risico op hiv-besmetting te vermijden.

Link

Instituut voor Tropische Geneeskunde

Diarree doodt nog steeds kinderen in Kenia (MO*, 2015)

‘Kenia steekt de kop in het zand voor aids’ (MO*, 2016)

CULTUUR

Kenia heeft een diverse bevolking met als belangrijkste etnische groepen Kikuyu, Luhya, Kalenjin, Luo, Kamba, Kisi, Mijikenda, Meru, Turkana en Maasai. Deze gemeenschappen spreken hun eigen talen, maar er zijn ook 2 officiële talen die o.a. gebruikt worden in handel, onderwijs en overheidsinstellingen: het Engels en het Swahili.

De meerderheid van de Kenianen zijn christenen, waarvan ongeveer de helft zichzelf als protestant beschouwd en een kwart als rooms-katholiek. De overige christenen behoren meestal tot andere gereformeerde groepen of tot het orthodoxe christendom. Verder is ruim 10 % van de bevolking moslim, vooral geconcentreerd in de kuststreek en het oosten, en ca. 1,7 % volgt traditionele religies. Ongeveer 1,6 % van de Kenianen identificeert zichzelf als niet-religieus. De Indische minderheid in het land ten slotte is overwegend hindoeïstisch.

Kenia heeft een sterke literaire traditie, die aanvankelijk vooral mondeling werd overgeleverd. Eén van de oudste en bekendste geschreven werken is Utendi wa Tambuka of Het Verhaal van Tambuka. Het werd in 1728 geschreven in het Swahili door een zekere Mwengo aan het hof van de sultan van Pate. Ngũgĩ wa Thiong’o publiceerde in 1964 de eerste Oost-Afrikaanse roman in het Engels: Weep not, Child, over de koloniale bezetting door de Engelsen en de Mau Mau-opstand. Andere belangrijke schrijvers zijn Grace Ogot, Meja Mwangi en Binyanga Wainana.

De Keniaanse keuken wordt sterk bepaald door regionale gewoontes en buitenlandse invloeden. Als ontbijt wordt vaak geopteerd voor thee of pap met brood, chapati, mahamri, zoete aardappelen of yam. ’s Middags of ’s avonds wordt uitgebreid gegeten, vaak met ugali en groenten, zure melk en stoofpot met vlees of vis. Bij de Luo in het westen is vooral vis populair, terwijl de Kalenjin in de Grote Riftvallei gekend zijn om hun zure melk, die mursik wordt genoemd.

Kenia kent tal van populaire sporten, waaronder cricket, rallyrijden, voetbal, rugby en boksen, maar het land is vooral bekend om haar sterke prestaties in de midden- en lange afstanden in atletiek. De Keniaanse atleten zijn samen met hun buren uit Ethiopië dominant in deze disciplines, maar de sterke concurrentie in eigen land en financiële voordelen zorgen ervoor dat steeds meer lopers voor een andere nationaliteit kiezen. Ook in enkele teamsporten zet het land goede resultaten neer, zoals de vrouwenvolleybalploeg die de sterkste is van het continent en de mannencricketploeg die vaak deelneemt aan wereldkampioenschappen.

GEOGRAFIE

Kenia ligt in het oosten van Afrika aan de Indische Oceaan. Het land grenst in het noorden aan Ethiopië, in het oosten aan Somalië, in het zuiden aan Tanzania, in het westen aan Oeganda en in het noordwesten aan Zuid-Soedan. Tevens ligt ten zuidwesten van Kenia het Victoriameer, het grootste meer van Afrika. De hoofdstad en grootste stad van Kenia is Nairobi, met meer dan 3 miljoen inwoners. Mombasa is de tweede grootste stad van het land en is vooral belangrijk vanwege de internationale zeehaven die hier gevestigd is.

De laagvlakte aan de kust stijgt tot de plateaus in het binnenland, die doorsneden worden door de Grote Riftvallei. Vooral ten oosten hiervan zijn de hooglanden heel vruchtbaar, waardoor het één van de belangrijkste landbouwgebieden in Afrika vormt. Centraal ligt Mount Kenya (5.199 m), de hoogste berg van het land en de tweede hoogste berg op het continent, na de Kilimanjaro in buurland Tanzania.

Het klimaat varieert van tropisch aan de kust, naar gematigd in het binnenland, tot droog in het noorden en noordoosten van het land. Ondanks de overvloed aan zon doorheen het jaar, kan het in het binnenland ook behoorlijk koel worden ’s nachts en in de vroege ochtend. De warmste periode van het jaar zijn de maanden februari en maart. De regenseizoenen vinden plaats tussen maart en juni en tussen oktober en december.

Kenia is ook bekend voor haar natuurparken, populair bij safaritoeristen, waarvan vooral Maasai Mara National Reserve tot de verbeelding spreekt. Dit beschermde gebied ligt in het Keniaanse deel van de Serengeti en is het toneel van de jaarlijkse spectaculaire trek van honderdduizenden gnoes en zebra’s.

Links

Maps of the World (EN)

http://www.mapsofworld.com/kenya/

Website met interessante kaarten van Kenia