• Be A GENTLEman

Be a GENTLEman

Tijdens juli en augustus van 2023 trokken de deelnemende CHanGE-jongeren naar Kameroen, Jordanië en de Filipijnen. Tijdens deze reizen gingen we in gesprek met diverse lokale activisten en organisaties die werken rond gendergelijkheid en seksuele rechten en probeerden we te achterhalen op welke manier mannelijkheid een rol speelt in hun werk. Deze organisaties counteren het dominante mannelijkheidsbeeld door actief toe te werken naar gezonde invullingen van mannelijkheid.

Be A GENTLEman neemt deze verhalen als startpunt om verder te onderzoeken hoe we in België een positieve invulling van mannelijkheid kunnen vormgeven. Onze slogan benadrukt het belang van zachtheid, sympathie, en emotionele intelligentie als essentiële eigenschappen van mannelijkheid. De campagneacties werken op verschillende manieren toe naar een bredere, inclusievere definitie van mannelijkheid in uiteenlopende dimensies van beeldvorming. We zullen stereotypes deconstrueren, diversiteit in mannelijke expressie voeren en open communicatie stimuleren. Door te benadrukken dat er kracht schuilt in het tonen van kwetsbaarheid en respect voor elkaar, breken we het traditionele beeld van mannelijkheid af om plaats te maken voor een veelheid aan evenwaardige mannelijkheden.

Een overzicht van de evenementen: 

  • Moonlight – Shining a Light on Masculinity

    Een filmscreening van Moonlight met aftertalk rond identiteit, mannelijkheid en queerness. (NL)
    Dinsdag 21 november // 19:00-22:00 // FOMU: Waalsekaai 47, Antwerpen
    Inschrijven kan via deze link

  • (Re)imagined Masculinities

    Panel talk over mannelijkheid in beeldvorming, van hardnekkige stereotypen tot positieve representaties. (NL)
    Donderdag 23 november // 18:00-21:00 // RITCS Café: Antoine Dansaertstraat 70, Brussel
    Inschrijven kan via deze link

  • Can You See Us – Rhythm of Words between Us

    Collectief Roesoesoe verkent de effecten van mannelijkheid in een performance met muziek, dans en poëzie. (EN)
    Dinsdag 5 december // 19:00-22:00 // De Centrale: Kraankindersstraat 2, Gent
    Inschrijven kan via deze link

be a gentle man
Brochure NL
Brochure ENG
Volg ons op Instagram
Be A GENTLEman

Be A GENTLEman door: Finn Waters  

Mannelijkheid in beeld

Het idee dat gendergelijkheid uitsluitend een kwestie is die vrouwen en/of LGBTQIA+ personen aanbelangt, is verouderd. De geschiedenis laat zien dat mannen altijd betrokken zijn geweest bij de strijd voor vrouwenrechten, en hun steun blijft ook vandaag essentieel. De noodzaak om ook op mannen en mannelijkheid te focussen in de strijd voor gendergelijkheid is een notie die op steeds meer bijval kan rekenen binnen feministische bewegingen. Ook mannen ervaren immers dagelijks de invloed van stereotypen en discriminatie gerelateerd aan hun gender.

Dominante visies op en beelden van mannelijkheid hebben namelijk een enorme invloed op mens en maatschappij. Onze visuele beeldcultuur staat bol van traditionele beelden van mannelijkheid, met personages die teruggrijpen naar schadelijke stereotypen van emotioneel stoïcisme, agressie, intimidatie en misogynie. Veel van onze favoriete en meest geprezen films en series zijn hier schrijnende voorbeelden van. Neem bijvoorbeeld het misogyne gedrag van de mannelijke hoofdpersonages in The Big Bang Theory, dat steevast wordt geportretteerd als onschuldig. Of denk aan Back To The Future, waar seksueel overschrijdend gedrag zoals gluren, stalken en zelfs aanranding ingezet wordt voor komisch effect. De personages worden vaak voorgesteld als de sympathieke ‘helden’, waardoor hun schadelijke gedrag doorgaans genormaliseerd en zelfs goedgekeurd wordt in de context van het verhaal. Ook onze favoriete popliedjes zijn niet altijd onschuldig. Seksuele objectificatie van vrouwen wordt vermomd als liefdesliedjes en huishoudelijk geweld niet zelden verheerlijkt. Ook scheldwoorden die (de nabijheid tot) vrouwelijkheid en queerness devalueren, passeren massaal de revue. De media die we consumeren verspreiden zo schadelijke vormen van mannelijkheid en houden deze in stand in onze collectieve beeldvorming.

Op die manier blijven de voorbeelden niet onschuldig en beperkt tot het kleine of grote scherm. Ze vertalen zich ook tot de maatschappij en het dagelijkse leven, waar noties rond gendernormen in stand worden gehouden en schadelijk gedrag wordt genormaliseerd.

Toxische mannelijkheid: What’s in a name?

Maar wanneer wordt mannelijkheid dan precies toxisch? Toxische mannelijkheid verwijst naar een cultureel gevormd idee van mannelijkheid dat schadelijk is voor zowel mannen als voor de samenleving als geheel. Traditionele mannelijke stereotypen bepalen welk gedrag en welke kenmerken acceptabel zijn voor mannen en welke idealen nagestreefd moeten worden: sterk zijn, geen emoties tonen, de leiding nemen, de broodwinner zijn… Het zijn maar enkele voorbeelden van de rigide stereotypen die bij traditionele mannelijkheid horen en toxische gevolgen hebben. Deze kenmerken komen niet van nature voor bij mannen, maar worden aangeleerd via socialisatie. Onze maatschappelijke normen weerspiegelen deze traditionele genderstereotypen en zorgen ervoor dat mannen beloond worden wanneer ze (zo goed mogelijk) voldoen aan alle stereotiepe verwachtingen rond mannelijkheid.

We zien de effecten van toxische mannelijkheid op de rest van de samenleving terug op meerdere vlakken. Het onrealistische keurslijf van mannelijkheid ligt aan de basis van wijdverspreide structurele problemen zoals huiselijk geweld, seksuele intimidatie en genderongelijkheid op de werkplek. Doordat waarden zoals dominantie, macht en agressiviteit bij mannen geprezen worden in onze cultuur, ontstaat er een zekere normalisatie van geweld tegenover anderen. Zo draagt toxische mannelijkheid op structureel niveau onrechtstreeks bij aan het in stand houden van een cultuur van geweld, seksisme en discriminatie.

Er zijn verder ook grote nadelen verbonden aan toxische mannelijkheid voor mannen zelf.  Onrealistische destructieve verwachtingen van wat het betekent man te zijn, belemmeren mannen om volledig zichzelf te zijn en veroorzaken zo heel wat emotioneel leed en mentale gezondheidsproblemen. De mannelijke druk om stoer, zelfverzekerd, sterk en onafhankelijk te zijn, maakt het moeilijk voor mannen om kwetsbaarheid te tonen. Deze benauwende stereotypen kunnen verstrekkende gevolgen hebben: zo gaan mannelijke slachtoffers van misbruik en geweld gebukt onder een groter taboe om te praten over hun ervaringen, wat gevoelens van eenzaamheid en vervreemding vergroot.

Hoog tijd dus om positieve, gezonde beelden te promoten.

Op weg naar positieve mannelijkheid

Het dominante mannelijkheidsbeeld, de bijhorende stereotypen en gevolgen van toxische mannelijkheid zijn mechanismen die wijdverspreid zijn. Niettemin zijn er ook veel voorbeelden te vinden van organisaties die dit willen counteren en actief met mannen aan de slag willen om samen toe te werken naar gezonde invullingen van mannelijkheid. In de zomer van 2023 trokken wij, de CHanGE’ers, op onderzoeksreis naar drie verschillende landen – Jordanië, Kameroen en de Filippijnen – waar we met lokale actoren en organisaties in gesprek zijn gegaan over hun werk rond gendergelijkheid. Uit deze gesprekken staken we interessante inzichten op rond de constructie van positieve mannelijkheid.

Matt medeoprichter van Transmasculine Philippines

“Al vormen we allemaal een gemeenschap, hebben we ook verschillende ervaringen en behoeften”

In de Filipijnen kregen we de kans om kennis te maken met Matt, één van de medeoprichters van de gemeenschapsgerichte organisatie Transmasculine Philippines. Ze zetten zich actief in voor trans rechten, met een specifieke focus op de belangen van trans mannen en trans masculiene non-binaire personen. Doordat deze personen niet al vanaf hun geboorte gesocialiseerd worden in een mannelijke genderrol, ontwikkelt hun relatie tot mannelijkheid zich op een andere manier dan het geval is voor cisgender mannen. Toch ziet Transmasculine Philippines ook de ernstige effecten van toxische mannelijkheid en misogynie binnen hun eigen gemeenschap. Ze verzetten zich tegen deze effecten door veilige ruimtes te creëren voor trans mannen en trans masculiene personen, waar ze door middel van educatie en communicatie een grotere bewustwording creëren rond intersectioneel feminisme en gendergevoeligheid. Een samenleving die inclusief is naar trans mannen en trans masculiene personen toe, is een samenleving die erin slaagt de dominante normen rond mannelijkheid open te breken. Transmasculine Philippines toont met hun werk aan dat positieve mannelijkheid betekent dat er ruimte gecreëerd wordt voor de diverse en meerlagige ervaringen en noden van alle mannen en masculiene personen.

“Mannen worden niet uitgesloten van ons programma.”

Tijdens onze reis naar Kameroen konden we spreken met verschillende organisaties die zich inzetten voor gendergelijkheid en -rechtvaardigheid. Zij zien de impact van negatieve mannelijkheid als structurele problemen die individuele problemen worden voor meisjes en vrouwen in Kameroen. Door middel van educatie en open dialogen proberen ze deze schadelijke denkbeelden om te zetten in positieve mannelijkheid en, nog belangrijker, ze transformeren deze mannen tot bondgenoten die mee strijden voor gendergelijkheid.

Hiervan is de Bridgers Association een sterk voorbeeld. We spraken hierover met Victor, de medeoprichter. Hij lichtte toe dat Bridgers werkt aan het empoweren van kwetsbare meisjes en vrouwen door hen te ondersteunen om financieel onafhankelijk te worden. Deze doelstelling staat in rechtstreeks verband met de verminderde kwetsbaarheid van vrouwen voor kindhuwelijken en andere vormen van geweld in Kameroen. Mannen betrekken bij hun missie is volgens Bridgers cruciaal. Door hun werkzaamheden inclusief te benaderen en mannen te engageren, doorbreken ze het vooroordeel dat gendergelijkheid alleen een vrouwenkwestie is.  Zoals Victor in ons gesprek benadrukte: ‘We brengen hen samen, zij aan zij, zonder discriminatie.’ Bridgers hanteert diverse methoden om negatieve mannelijkheid om te vormen tot een positieve kracht, vooral omdat Kameroen cultureel, economisch en religieus gedomineerd wordt door mannen. Binnen Bridgers worden jongens en mannen gezien als gelijkwaardige partners. Een voorbeeld hiervan is de betrokkenheid van mannen bij het voorbereiden van landbouwgrond, zodat vrouwen later gewassen kunnen verbouwen. Dit respectvolle partnerschap weerspiegelt niet alleen gelijkheid, maar ook samenwerking in de richting van een rechtvaardigere samenleving.

Victor Asondo medeoprichter van Bridger’s Association 

Banan Abu ZainEddin, uitvoerend directeur en medeoprichter van Takatoat  

“Als we ergens over leren en nadenken, zorgt dat ervoor dat we actie ondernemen”

Een enorme inspiratiebron  in Jordanië, was de organisatie Takatoat. Deze groep toegewijde feministische activisten biedt weerstand aan de heersende patriarchale cultuur, beleid en praktijken door feministische kennis te verspreiden en zo het collectief bewustzijn rond gendergelijkheid te vergroten. Deze missie bereiken ze door safe spaces te creëren voor vrouwen en meisjes, waar ze kennis kunnen delen en hun verbondenheid met zichzelf en elkaar kunnen versterken zonder de aanwezigheid van een male gaze (“mannelijke blik”). Dit initiatief bevordert onderlinge solidariteit en wordt bezield vanuit de overtuiging dat kennis actie voortbrengt. Het werk van Takatoat toont aan dat het, in een cultuur waarin negatieve mannelijkheid de norm is, cruciaal kan zijn om een eigen ruimte te claimen waar ervaringen en kennis in een veilige context verkend kunnen worden.

Campagneacties

Be A GENTLEman wil tools aanreiken over hoe we positieve mannelijkheid bewust vorm kunnen geven. Doorheen onze evenementen staan we stil bij de effecten van mannelijkheid in beeldvorming, reiken we tools aan voor positieve mannelijkheid en promoten we verschillende invullingen van mannelijkheid – om los te breken van het keurslijf van toxische mannelijkheid.

Naast de evenementen organiseren we drie workshops in het hoger onderwijs en het jeugdwerk waarin we met jongeren aan de slag gaan rond mannelijkheid. Tijdens deze workshops geven we jongeren tools om te reflecteren over hun eigen relatie met mannelijkheid en activeren we hen om mee te bouwen aan een wereld zonder beklemmende gendernormen.

De Be A GENTLEman-campagne kwam mee tot stand dankzij: