• COME IN OUT

Complexities of LGBT+ migration

Onze CHanGEmakers die deze zomer op onderzoeksreis trokken naar Oeganda, Libanon en Marokko lanceerden vanaf 14 november hun Come In Out-campagne. Tijdens hun najaarscampagne eisten ze meer aandacht voor LGBT+-personen die vaak geen andere optie hebben dan te migreren naar een ander land. De Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender (LGBT+) gemeenschap wordt in vele landen bedreigd met de doodstraf, jarenlange gevangenisstraf, holebi- en transfoob geweld, stigma en discriminatie.

Gelukkig zijn er wereldwijd organisaties en activisten die opkomen voor de rechten van LGBT+-migranten. Zij kaarten problemen aan, creëren veilige plekken voor LGBT+-personen op de vlucht en laten horen hoe het migratiebeleid beter kan. Verontwaardigd over het onrecht bij de LGBT+-migratie, maar ook onder de indruk door de strijd van deze organisaties en activisten, ontstond deze campagne.

Met een bus trokken onze CHanGEmakers een maand door België. Hun campagne vormde een reis doorheen LGBT+-migratie. Van verhalen over holebi- en transfoob beleid in landen van herkomst tot moeilijke vluchtroutes. Van stereotyperende asielprocedures tot discriminatie op de huurmarkt. Van wat niet goed gaat tot wat we beter kunnen doen. Een overzicht van onze activiteiten vind je hier:

//14 november in Gent: Can you prove you’re straight?//

//18 november in Antwerpen: Come In Out nodigt uit: Jaouad Alloul //

//27 november in Gent: Queer Talks//

//7 december in Brussel: ReDefine//

//14 december in Genk: VUBorkest Amor Mundi//

Meer informatie over onze evenementen en mobiele expositie vind je terug op Facebook en Instagram:

Come In Out op Facebook
Come In Out op Instagram

Doorheen de route van LGBT+ migratie

Bibe Kalalu en zijn Angels in Kampala Foto: Michelle Geerardyn

Vluchtredenen bij LGBT+-migratie

Bij LGBT+-migratie vluchten mensen omdat ze in hun land van herkomst vervolging vrezen door hun seksuele geaardheid of genderidentiteit. In 70 landen ligt de criminalisering bij wet vast en worden seksuele handelingen met iemand van hetzelfde geslacht bestraft met de doodstraf of gevangenisstraffen. In slechts 68 landen is er enige vorm van bescherming van LGBT-personen en in de overige 55 landen is er geen bescherming of criminalisering van toepassing.

Eén van de landen waar personen maatschappelijk uitgesloten en bij wet gecriminaliseerd worden omwille van hun geaardheid of genderidentiteit is Oeganda. Op dit moment lopen LGBT+-personen het risico op een levenslange gevangenisstraf, maar vaak worden ook mensen vermoord of laaien discussies op om de doodstraf in te voeren. Sommige Oegandezen voelen zich genoodzaakt om hun seksuele geaardheid of genderidentiteit te onderdrukken, anderen leven een dubbelleven. En nog anderen slagen erin het land te ontvluchten.

Oegandese LGBT+-personen die niet (kunnen) vluchten, leven dus vaak in precaire omstandigheden. Toch zijn er ook LGBT+-personen uit landen als de Democratische Republiek Congo of Zuid-Soedan die gevaar lopen in hun land, halsoverkop moeten vertrekken en door de bestaande vluchtelingenstromen in Oeganda terechtkomen. Ze zijn niet altijd op de hoogte van welke wetgeving daar bestaat. Vaak vallen ze tussen wal en schip: ze zijn niet welkom bij vluchtelingenorganisaties door hun specifieke profiel als LGBT, maar kunnen ook niet terecht bij de LGBT+-organisaties die maar net het hoofd boven water kunnen houden en geen ruimte hebben voor de specifieke uitdagingen die migratie met zich meebrengt.

Om hieraan tegemoet te komen, richtte Bibe Kalalu in 2009 de organisatie Angels Refugee Support Group op. Ondanks de uitdagingen op vele vlakken en het gebrek aan financiële middelen voorzien Bibe en zijn Angels een luisterend oor, onderdak, beroepsopleidingen, medische en juridische ondersteuning voor andere LGBT+-vluchtelingen.

Op weg naar asiel

Wanneer LGBT+-personen ervoor kiezen of verplicht worden om te vluchten, betekent dit voor velen een lange en moeilijke weg naar een gastland waar men hoopt veiliger te zijn. Daar waar veel vluchtelingen op hun vluchtroute geconfronteerd worden met geweld, overleven en schendingen van hun mensenrechten, is de impact daarvan vaak nog groter bij LGBT+-vluchtelingen. Voor hen is het bijvoorbeeld heel wat moeilijker om hulp of een veilige plek te vinden.

Mohammed werd als 12-jarige in Guinée uit huis gezet nadat zijn familie zijn homoseksuele geaardheid ontdekte. Hij vluchtte naar Europa omdat men hem had verteld dat zijn mensenrechten daar zouden gerespecteerd worden. Dit liep echter niet zoals gepland. Onderweg geraakte hij -net als veel andere vluchtelingen- vast in Rabat, de hoofdstad van Marokko.

Door de bestraffing van homoseksualiteit in Marokko is de LGBT+-gemeenschap verplicht om een geheim leven te leiden. Daarnaast maken ook maatschappelijke stigma’s het moeilijk voor LGBT+-personen om een huis en werk te vinden, waardoor velen amper kunnen overleven.

LGBT-vluchtelingen kunnen in deze omstandigheden een vluchtelingenstatuut aanvragen bij UNHCR (het VN Vluchtelingenagentschap). Dit statuut is een eerste stap naar een mogelijke hervestiging in een land waar LGBT+-personen beschermd worden. Deze procedures zijn echter lang, complex en bureaucratisch. Mohammed wacht al zeven jaar op een hervestiging. Ondertussen blijft hij overleven door in de buurt van zijn vrienden te blijven, onder te duiken wanneer nodig en te geloven in de betere toekomst die op hem wacht.

Mohammed in Marokko Foto: Latifah Abdou

De asielprocedure

Om als LGBT+-persoon internationale bescherming te krijgen, moet je je seksuele oriëntatie of genderidentiteit tijdens de asielprocedure bewijzen. Ook in België is dit het geval. In de laatste 10 jaar vroeg 4% van alle asielzoekers in ons land internationale bescherming aan op basis van zijn of haar seksuele geaardheid of genderidentiteit.

Al te vaak gebeurt deze procedure in een sfeer van wantrouwen: men gaat ervan uit dat de asielzoeker de seksuele geaardheid of genderidentiteit veinst en onrechtmatig asiel wil verkrijgen. Het is dan aan de asielzoeker om daar het tegendeel van te bewijzen. Onderzoek toont echter aan hoe moeilijk deze geloofwaardigheidsprocedure is. De beoordelaars en rechters hebben immers vaak een stereotiep beeld. Wie buiten hun homo- en transnormatieve beeld valt, is een vogel voor de kat.

In dit stereotiepe beeld zou een LGBT+-persoon uitgebreid over de eigen emoties en identiteit moeten kunnen reflecteren. Wordt een homoseksuele man verwacht zich vrouwelijk te gedragen. Mag een lesbische vrouw nooit gevoelens gehad hebben voor een man. Zijn LGBT+-personen niet religieus. Weet ieder van hen veel van wereldwijde LGBT+-wetgeving. Gebruikt men Westerse concepten (als pakweg “LGBT”) om zichzelf te beschrijven. Duikt men bij aankomst in België meteen onder in de LGBT-scene. En ga zo nog maar even door.

Maar hierbij wordt geen rekening gehouden met de persoonlijke en culturele invulling van de seksuele geaardheid of genderidentiteit. De betekenis van woorden is erg cultureel gebonden. De mate waarin iemand de eigen seksualiteit kan beschrijven is persoonlijk. Onderzoek toont aan dat seksuele geaardheid en genderidentiteit fluïde zijn. Maar er wordt ook geen rekening gehouden met geïnternaliseerde homofobie, de impact van traumatische ervaringen en de confrontatie met racisme en financiële beperkingen in België.

Hoog tijd dus om bij een geloofwaardigheidsonderzoek niet te vertrekken van deze verwachtingen, maar van het individuele verhaal van een LGBT+-vluchteling. En om daar te komen, moeten we van wantrouwen naar dialoog gaan en van stereotiepe verwachtingen naar inzicht over de complexiteit van seksualiteit en genderidentiteit.

Een inclusieve, nieuwe thuis?

Wanneer LGBT+-personen de asielprocedure hebben afgerond en internationale bescherming hebben verkregen, kan een last van hun schouders vallen. Op een veilige(re) plek kan gebouwd worden aan een nieuwe thuis. In het Midden-Oosten kiezen veel LGBT+-personen ervoor om zich te vestigen in Beiroet. De hoofdstad van Libanon staat immers bekend om een bruisende (hoewel ondergedoken) LGBT-scene.

Zo vluchtte Sam in 2012 van Syrië naar Libanon. Als trans vrouw was ze niet welkom bij de meeste vluchtelingenorganisaties en de klassieke LGBT+-organisaties hadden geen expertise en middelen om een antwoord te bieden op de vragen van nieuwkomers. Helem, opgericht in 2014, bood hier als eerste LGBT+-organisatie in de Arabische wereld een antwoord op en opent expliciet de deur voor LGBT+-personen op de vlucht.

Sam: “Trans people get bothered and harassed more than any other letter in LGBT.”

Helem biedt naast een veilige plek ook psychologische ondersteuning aan. Dit is hoogstnodig gezien de kwetsbare en vaak precaire omstandigheden waar LGBT+-personen mee geconfronteerd worden. Via hun telefonische hulplijn krijgt Helem maandelijks meer dan 200 oproepen van LGBT+-personen in nood. “Soms mogen mensen vanuit de gevangenis slechts één telefoontje doen per week en kiezen ze ervoor om naar Helem te bellen”, getuigt een medewerker van Helem.

De organisatie oefent ook druk uit op de overheid om structureel inclusief beleid te maken. De groep LGBT+-nieuwkomers wordt immers niet alleen vaak nageroepen of aangevallen op straat, er is ook heel wat discriminatie op de huur- en arbeidsmarkt. Hierdoor zijn veel LGBT+ Syriërs werkloos. Dit is erg gevaarlijk, want zodra de politie dit ontdekt, kunnen ze hen het land uitzetten, zelfs wanneer ze officieel erkend zijn als vluchteling. Hierdoor worden LGBT+-vluchtelingen vaak verplicht te manoeuvreren tussen leven met angst en het zoeken naar bescherming. Tussen leven op een veiligere plek dan thuis en de eigen identiteit blijven onderdrukken.

Sam in Libanon Foto: Gijs Van Dyck

Roderick Ssewanyana van de Come Out Post-Test Club (COPTEC) in Kampala, Oeganda.

Geïnspireerd?

Wil je zelf ook bijdragen aan een wereld waarin LGBT+-migranten een volwaardige plaats in de samenleving innemen?

Hier vind je alvast enkele tips!

  • Stel homonormatieve en transnormatieve verwachtingen bij jezelf en anderen in vraag om een breder begrip van LGBT+-personen te hebben.
  • Maak bestaande LGBT+-organisaties inclusiever door expliciet plaats te maken voor personen met migratieachtergrond.
  • Ondersteun LGBT+-migranten in hun zoektocht naar huisvesting, werk of vrijetijdsbesteding. Je vindt een lijst van organisaties en initiatieven waar je je bij kan aansluiten op onze website.
  • Steun onze Warmste Week-actie waarmee we geld inzamelen voor de Oegandese Angels Refugee Support Group.
  • Trek beleidsmakers aan de mouw om fondsen te voorzien voor LGBT+-personen op de vlucht en vormingswerk over seksualiteit en genderidentiteit aan medewerkers in de asielprocedure.

Neem deel aan een van onze activiteiten rond dit thema!

De Come In Out-campagne kwam mee tot stand dankzij: