Do’s en don’ts voor betekenisvol
vrijwilligerswerk in het globale Zuiden
Nu de zomer is aangebroken staan opnieuw duizenden gemotiveerde vrijwilligers al popelend te wachten om de handen uit de mouwen te steken in het globale Zuiden. Vrijwilligerswerk verruimt je blik, staat mooi op je CV en biedt een waardevol alternatief voor een toeristische vakantie. Maar voor wie doe je dat vrijwilligerswerk en wat is de impact ervan? UCOS zocht het uit samen met medewerkers van de Radboud Universiteit en deelnemers van de workshop ‘Challenging the assumptions towards a meaningful North-South mobility’ tijdens de tweede 4de pijlerconferentie.
De waarde van internationaal vrijwilligerswerk is een beladen discussiepunt dat enthousiastelingen en organisaties tot diep in hun hart raakt. In een wereld waarin het steeds makkelijker wordt om (betaald) vrijwilligerswerk op maat te vinden, een goedkoop vliegtuigticket te boeken en voor een week naar Ghana te trekken, gaat de aandacht naar een duurzame uitwisseling stilaan verloren. Is vrijwilligerswerk de laatste jaren een exotische business geworden?
Omwille van financiële afhankelijkheid, privileges en een ongelijke machtsrelatie is het duidelijk dat uitzend- en ontvangstorganisaties niet vanuit hetzelfde startblok beginnen. Die onevenwichtige verhouding heeft een impact op de rekrutering van vrijwilligers, de invulling van hun takenpakket en de inspraak van partnerorganisaties onderling. Daardoor is vrijwilligerswerk zelden aangepast aan de noden van de ontvangstorganisatie maar vaak (onbewust) afgesteld op de vraag en interessegebieden van de kandidaat vrijwilligers. Door Zuidorganisaties actiever te betrekken bij het volledige proces van de planning, uitvoering en evaluatie van vrijwilligerswerk groeien partners toe naar een langdurige structurele samenwerking.
De tijd om vrijwilligers zonder voorbereiding naar het globale Zuiden te sturen is bovendien voorbij. Een voorafgaande training, tussentijdse coaching en evaluatie achteraf kadert hun werk binnen het bredere samenwerkingsverband tussen partnerorganisaties. Het maakt vrijwilligers bewust van hun waardevolle maar nederige bijdrage aan complexe gemeenschappen in het Zuiden. Ook wordt hun intentie om hulp te bieden op die manier omgebogen naar een nieuwsgierigheid om bij te leren en de uitwisseling meer te zien als een educatief traject.
De creatie van een gelijke relatie tussen de uitzend- en ontvangstorganisatie van vrijwilligers is omwille van verschillende oncontroleerbare oorzaken zoals bijvoorbeeld socio-economische omstandigheden enkel mogelijk in een ideale wereld. Dit zou organisaties echter niet mogen tegenhouden om hun vrijwilligerswerking in vraag te stellen en actief Zuidpartners en vrijwilligers te betrekken bij het proces. Tijdens de 4de Pijlerworkshop gaven deelnemers samen met UCOS alvast een voorzet waaruit deze aanbevelingen voortvloeiden:
Do’s
- Vrijwilligerswerk moet meer South-driven zijn
- Uitzendorganisaties moeten bewust zijn van hun privileges en ongelijke relatie met hun Zuidpartner
- Ontvangstorganisaties moeten meer inspraak hebben in het rekruteringsproces van vrijwilligers en ‘neen’ kunnen zeggen als een vrijwilliger niet aan de vereisten voldoet
- Vrijwilligers adhv training bewust maken van hun eigen verwachtingen en referentiekader
- Vrijwilligers moeten goed omkaderd worden zowel voor, tijdens als na het vrijwilligerswerk
- Vrijwilligerswerk in het kader van onderzoek is een meerwaarde
- Vrijwilligerswerk zien als educatief traject
- Doelstellingen van uitzend- en ontvangstorganisaties op elkaar afstemmen
- Stereotype beelden counteren
- Bouwen aan een structureel lange termijn samenwerkingsverband tussen uitzend- en ontvangstorganisatie
- Inspanning doen om de lokale taal te spreken/leren
- Heel voorzichtig omspringen met rechtstreeks contact met kwetsbare kinderen
Dont’s
- Vrijwilligerswerk met hoge (arbeids)kosten voor de ontvangstorganisatie
- Vrijwilligers uitsturen die niet voldoen aan het gewenste profiel
Meer info? In de visietekst ‘Relevante stages voor het globale Zuiden’ schuift UCOS samen met zijn partners 9 principes naar voor om te komen tot betekenisvolle Noord-Zuidmobiliteit. De visietekst is via deze link beschikbaar in het Nederlands, Frans, Engels en Spaans zodat hij gedeeld kan worden met internationale partners.
4de Pijlerconferentie? Op 20 en 21 juni organiseerde het 4de Pijlersteunpunt van 11.11.11 in samenwerking met een netwerk van ngo’s en universiteiten, een tweede Europese 4de Pijlerconferentie in Brussel. Deze tweedaagse netwerkconferentie bood een uniek platform om kennis uit te wisselen met beleidsmakers, academici en vertegenwoordigers over burgerinitiatieven en internationale solidariteit. Via deze link vind je meer info over het 4de Pijlersteunpunt van 11.11.11.
Wil je op de hoogte gehouden worden van mondiaal nieuws volgens jouw thema- en landvoorkeuren? Schrijf je dan hier in op onze nieuwsbrief.
