LANDENFICHE ECUADOR

SOCIO-ECONOMISCHE ACHTERGROND

Ecuador is sterk afhankelijk van zijn aardoliereserves, die de voorbije jaren goed waren voor meer dan de helft van de exportopbrengsten van het land en voor ongeveer 25 % van de overheidsinkomsten. In 1999-2000 werd de economie getroffen door een bankencrisis, waarbij het bbp terugviel met 5,3 % en armoede bijgevolg aanzienlijk toenam. Duizenden Ecuadoranen emigreerden hierdoor onder meer naar de VS, Spanje en Italië. In reactie hierop werd in maart 2000 een reeks structurele hervormingen goedgekeurd, waaronder de aanname van de Amerikaanse dollar als officieel betaalmiddel. De dollarisering stabiliseerde de economie en de positieve groei keerde terug in de jaren die volgden, geholpen door hoge olieprijzen en een toegenomen export. De economie groeide met gemiddeld 4,3% per jaar van 2002 tot 2006.

Na een afgenomen groei in 2007, bereikte de economie in 2008 een groei van maar liefst 6,4%, gesteund door hoge aardolieprijzen en toegenomen investeringen in de openbare sector. Toch bleef president Correa in december 2008 in gebreke met een staatsschuld van ongeveer $ 3,2 miljard. Sindsdien is China de grootste buitenlandse geldschieter van Ecuador geworden, waardoor de regering een hoge mate van sociale uitgaven kon handhaven. Ecuador sloot grootschalige economische samenwerkingsakkoorden met de Chinese overheid, in totaal voor meer dan $ 9,9 miljard aan olieverkoop, projectfinanciering en leningen voor begrotingssteun vanaf december 2013. Het niveau van buitenlandse investeringen in Ecuador blijft echter een van de laagste in de regio als gevolg van de onstabiele regelgeving.

Geconfronteerd met een handelstekort van $ 1,1 miljard in 2013 legde Ecuador tarifaire toeslagen van 5 tot 45 % op een ongeveer 32 % van de invoer. De economie van Ecuador viel in 2015 in een recessie die het jaar nadien verder aanhield. De dalende olieprijzen en de export dwongen de Correa-administratie om overheidswinsten te verminderen. De buitenlandse investeringen in Ecuador waren laag als gevolg van de onstabiele regelgeving en de zwakke rechtsstaat.

De directe uitdaging van huidig president Moreno is om de particuliere sector weer in te schakelen om de cashflow van het land te verbeteren. De economie van Ecuador keerde terug naar positieve, maar trage groei. Begin 2018 organiseerde de regering-Moreno een openbaar referendum over zeven economische en politieke kwesties die in strijd liggen met het Correa-beleid, namelijk de vermindering van corruptie, de versterking van de democratie en de heropleving van de werkgelegenheid en de economie. Het referendum resulteerde met de intrekking van belastingen in verband met het herstel van de aardbeving van 2016, minder beperkingen op metaalwinning in het Yasuni-gebied en verschillende politieke hervormingen.

Volgens het UNDP leeft 3,2 % onder de armoedegrens van $ 1,90 per dag. In het Human Development Report van de VN staat Ecuador op plaats 85 van de 187 landen. Deze index meet voornamelijk armoede, analfabetisme, onderwijs en levensverwachting. Hoewel de graad van armoede en ongelijkheid afneemt, blijft het opvallend dat, ondanks de sociale intenties van de overheid, de onderste lagen van de bevolking moeilijk bereikt worden. De armoede kent een duidelijk etnisch en territoriaal karakter: de inheemse bevolking wordt hierbij veel zwaarder getroffen dan de mestieze bevolking.

Niettemin is de ongelijkheid in Ecuador sterker afgenomen dan in veel andere Zuid-Amerikaanse landen: de Gini-coëfficiënt zakte er van 54 tot 48,7 tussen 2006 en 2014. Tussen 2000 en 2011 steeg het inkomen van de 40 % armsten met 8,8 %, vergeleken met een gemiddelde stijging van 5,8 % in Ecuador. Ondanks deze bewonderenswaardige resultaten, is er nog steeds heel wat werk aan de winkel om deze veranderingen duurzaam te maken. De economie in Ecuador is nog steeds te afhankelijk van de oliesector. Recent heeft een scherpe daling in de olieprijzen en een zwakke dollar de handelsbalans, overheidsinvesteringen en de Ecuadoraanse export sterk beïnvloed. In deze context wordt armoedebestrijding en het bestrijden van ongelijkheid een extra uitdaging en is dit een kritiek moment voor het land.

LINKS

Human Development Report (2019): Human Development Report (2019) van het UNDP met daarin een analyse van menselijke ontwikkeling in Ecuador.

GENDER EN SEKSUALITEIT

Het Global Gender Gap rapport onderzoekt jaarlijks genderongelijkheid op vlak van gezondheid, educatie, politieke participatie en economische betrokkenheid. Ecuador bekleedde in 2018 de 41^ste plaats van de 144 op de Global Gender Gap Index. Dit resultaat ligt in lijn met buurland Colombia (40), maar Ecuador doet het wel nog altijd beter dan Peru (52) en veel andere Zuid-Amerikaanse landen in de lijst. Hoewel de ongelijkheid afneemt, worden ook enkele pijnpunten blootgelegd door de index. Vooral het gebrek aan politieke participatie en de beperkte aanwezigheid van vrouwelijk leiderschap springt in het oog.

Sinds 2008 werd grondwettelijk bepaald dat er een genderbeleid verwerkt moet zijn in de begroting. Als hulpmiddel daarbij maakt de overheid gebruik van de ‘Functie K’ bij haar begroting. Deze functie groepeert alle bedragen die verband houden met activiteiten die gendergelijkheid bevorderen, om zo op een transparante manier aan gendergelijkheid te werken. Voor het jaar 2013 waren er bijvoorbeeld voor 930 miljoen euro gendergerelateerde investeringen gepland, zo’n 7,5 procent van de totale begroting.

Het recht op ​​abortus is beperkt tot situaties waarbij de gezondheid of het leven van de vrouw in gevaar is, of wanneer de zwangerschap het gevolg is van de verkrachting van een vrouw met een verstandelijke beperking. Vele vrouwen worden dus tot illegale en onveilige abortussen veroordeeld. Het stigma rond abortus belemmert bovendien de zorg en diensten voor slachtoffers van seksueel geweld en heeft implicaties voor de opsporing en preventie van seksueel en gendergerelateerd geweld. Uit overheidsstatistieken van 2010, blijkt dat één op de vier vrouwen en meisjes ouder dan 15 jaar in Ecuador slachtoffer is van seksueel geweld.

In 2012 werden er cijfers over huiselijk geweld gepubliceerd waaruit bleek dat 60 procent van de vrouwen al op de een of andere manier mishandeld was. In 25 % van de gevallen ging het om seksueel geweld, bij 40 % ging het om fysiek geweld. Bovendien steeg het aantal vrouwenmoorden sterk. Sinds 2012 wordt femicide (vrouwenmoord) ook opgenomen in het strafwetboek. Volgens de wet is er sprake van femicide “wanneer iemand een vrouw doodt vanwege haar vrouw-zijn, in duidelijk vastgestelde omstandigheden.” Femicide kan bestraft worden met celstraffen tot 28 jaar, net zoals bij huurmoord het geval is.

Met het aantreden van president Moreno in 2017 wordt er voorzichtig gehoopt op hernieuwde aandacht voor de genderproblematiek. Moreno, die zelf sinds 1998 in een rolstoel zit, toonde zich in het verleden reeds als een voorvechter van de rechten van minderheden. Toen hij vicepresident Jorge Glas uit zijn functie onthief wegens beschuldigingen van fraude, legde hij het parlement ook een lijst met uitsluitend vrouwelijke opvolgers voor.

Wat LGBT-rechten betreft, heeft het land een hele evolutie doorgemaakt. Tot 1997 kon iedereen die aanwezig was in een homobar zonder meer opgepakt worden door de politie. Deelname aan homoseksuele activiteiten kon bestraft worden met een gevangenisstraf van 4 tot 6 jaar. In 1997 wijzigde de grondwet en werden er progressieve wetten omtrent geaardheid en seksuele rechten opgenomen. Zo werd het discrimineren van mensen op grond van geaardheid verboden, een wet die in Europese landen pas (veel) later zijn intrede deed. Ook kunnen homokoppels zich sinds 2015 laten registreren bij de burgerlijke stand om zo gelijke rechten te genieten als getrouwde heterokoppels. Het huwelijk zelf blijft voorlopig echter uitsluitend een privilege voor heterokoppels. Ook de adoptie van kinderen door homokoppels is verboden, singles daarentegen kunnen dit wel. Verder mogen transgenders sinds 2016 hun naam en geslacht, ook zonder geslachtsoperatie, wijzigen in legale documenten.

LINK

Abortus in Ecuador: de Grondwet naast straatpoëzie (MO*, 2014)

ONDERWIJS

In Ecuador wordt er onderscheid gemaakt tussen twee schoolregimes: Costa en Sierra. In het regime Costa – waar de kust, Galapagos en een deel van de provincie Loja toe behoren – beginnen de klassen gewoonlijk begin mei en eindigen ze in februari. In het regime Sierra, waar de Oriente of Amazone toe behoort, beginnen de klassen in september en eindigen ze in juni of juli.

Het onderwijssysteem bestaat uit kleuteronderwijs (0 tot 5 jaar), basisonderwijs (van 5 tot 14 jaar), secundair onderwijs (van 15 tot 18 jaar) en hoger onderwijs. De deelname aan het onderwijssysteem ligt redelijk hoog, met bijna 100 % deelname aan het basisonderwijs. In het secundair onderwijs echter, neemt 34 % niet deel aan het onderwijs.

De afstudeeraantallen in het middelbaar onderwijs liggen in het algemeen laag, met een groot percentage zittenblijvers en schoolverlaters tot gevolg. Het aantal schoolverlaters is het grootst in de rurale gebieden en bij de inheemse bevolking. Daarnaast is er een tekort aan leraren in Ecuador, waardoor de klassen steeds groter worden en de kwaliteit van het onderwijs onder druk komt te staan.

Link

VLIR-UOS, Country Sheet Ecuador: deze landenfiche (zie ‘Fact Sheet Ecuador’ bij background documents) van VLIR-UOS bevat naast algemene informatie over Ecuador ook een gedetailleerde uitleg over het onderwijssysteem en een overzicht van de ontwikkelingssamenwerking in het land, vooral vanuit VLIR-UOS en de Vlaamse instellingen van het hoger onderwijs.

GEZONDHEIDSZORG

Aan het einde van de jaren 1990 werd Ecuador getroffen door een financiële crisis, waardoor veel Ecuadoranen emigreerden. Voor de achterblijvers leidde de crisis en de privatisering van de sociale voorzieningen tot een grote ongelijkheid in de gezondheidszorg.

Vanaf 2007 zorgde de voormalige president Correa met zijn linkse koers voor meer publieke voorzieningen. De overheid vergrootte de investeringen in de gezondheidszorg van $ 371 miljoen in 2004 tot $ 1,6 miljard in 2012. Het geld werd vooral geïnvesteerd in de opleiding en aanwerving van gezondheidswerkers, de productie en distributie van generische geneesmiddelen, het opzetten van publieke gezondheidsprogramma’s en preventiecampagnes, vaccinatiecampagnes en het installeren van mobiele ziekenhuizen en medische teams in afgelegen regio’s.

Niettemin ontstond er sterke kritiek op Correa’s beleid. Volgens de Ecuadoraanse Medische Federatie leidde de verhoging van het gezondheidsbudget tot een eerder gematigde uitbreiding van de voorzieningen, maar bovenal veel propaganda. Daarnaast klagen ze de niet onderbouwde ontslagen van publieke gezondheidswerkers aan, en het aanwenden van publieke middelen voor privé-aankopen. Een andere belangrijke kritiek kaart aan dat de kennis en praktijken van de traditionele geneeskunde niet geïncorporeerd worden. In een land waar een groot deel van de bevolking inheems is, zou interculturaliteit de regel moeten zijn, ook in de gezondheidszorg. Tot slot is er nog veel werk aan de winkel om de structurele oorzaken van gezondheidsongelijkheid aan te pakken.

De in 2017 verkozen president Moreno wil de ‘Revolutie van het Volk’, ingezet door ex-president Correa, verderzetten. In zijn verkiezingsprogramma pleitte hij voor een verdere uitbouw van de diensten en een private gezondheidszorg.

LINKS

Instituut voor Tropische Geneeskunde: fiche met extra informatie over gezondheidsrisico’s en vaccinaties voor een vertrek naar Ecuador.

Interculturele gezondheidszorg in Ecuador: wet en sociale legitimatie (MO*, 2013)

POLITIEK

Ecuador is een republiek met Lenín Moreno als president. Moreno ligt mee aan de basis van de in 2006 opgerichte sociaaldemocratische partij Alianza País, waarvan ook zijn voorganger Rafael Correa lid is. Moreno voerde een verkiezingscampagne met de belofte het beleid van Correa verder te zetten, een beleid dat Moreno als vice-president mee uitstippelde. Voor Correa kende Ecuador een periode van maar liefst acht verschillende presidenten in slechts tien jaar tijd. Met Correa brak een periode van stabiliteit aan toen hij in 2007 verkozen werd en gedurende een decennium aan de macht bleef. Hij voer een linkse koers en verhoogde tijdens zijn ambtstermijn de overheidsuitgaven en het minimumloon. Hierdoor nam de armoede in het land af en verhoogde de levensstandaard. Correa liet eveneens een grondwettelijk onderzoek uitvoeren naar de schuldenlast van Ecuador aan het IMF en de Wereldbank waarbij voor 3 miljard dollar schulden ongeldig werden verklaard. Door te dreigen met internationale rechtszaken kon hij de overige nog uitstaande schuld met 60 procent verminderen. Grote oliemaatschappijen werden verplicht om voortaan belastingen te betalen op hun winsten en tevens de door hen veroorzaakte vervuiling de bodem te saneren op eigen kosten.

Naast deze positieve ontwikkelingen kende Correa’s bewind ook een keerzijde. In 2016 leidden de afhankelijkheid van olie, openbare overbesteding en de aardbevingen van dat jaar ertoe dat Ecuador in een economische crisis terechtkwam, met een drastische verlaging van de overheidsuitgaven tot gevolg. Gedurende zijn ambtsperiode volgden er op verschillende momenten massale protesten tegen grootschalige mijnbouw door onder meer inheemse volkeren, zoals de Shuar. Ook Human Rights Watch toonde zich erg kritisch over de regering Correa. Zo klaagde het onder andere de buitenproportionele strafrechtelijke aanklachten tegen demonstranten aan, en uitte het kritiek op de zogenaamde communicatiewet die de overheid grote macht toekent om vrije meningsuiting in te perken en op het ‘Decreet 16’ dat de vrijheid van middenveldorganisaties inperkt.

Na de presidentsverkiezingen van 2017 werd Correa opgevold door zijn partijgenoot Moreno die als vice-president mee achter het beleid van Correa stond. Kort na zijn eedaflegging wijzigde Moreno van koers: het IMF en de Wereldbank werden terug binnengehaald en hij lanceerde een plan om te besparen op diverse overheidsuitgaven. Opdat het IMF een nieuwe lening zou toestaan, werden subsidies voor brandstof, het openbaar vervoer en bepaalde basisvoedingsmiddelen afgeschaft. Dit ontketende een golf van spontane straatprotesten. Na amper twee dagen van protest riep Moreno de noodtoestand uit, wat de opheffing van alle grondwettelijke rechten inhoudt. Moreno beschuldigt ondertussen zijn voorganger Correa (die momenteel in België woont) van het ondersteunen van deze protestacties en van het organiseren van een poging tot staatsgreep.

Link

Geschiedenis Ecuador

BBC World – Ecuador: tijdlijn met een chronologisch overzicht van belangrijke gebeurtenissen voor het land.

Lonely Planet – Ecuador: reiswebsite met uitgebreide samenvatting van onder meer de Ecuadoraanse geschiedenis.

CULTUUR

De officiële taal van Ecuador is het Spaans, ook wel castellano genoemd. Dit wordt gesproken door 93 % van de bevolking. Daarnaast wordt ook Quechua (4,3 %), ooit de dominante taal in het Incarijk, gesproken naast nog verschillende andere inheemse talen, zoals Shuar. De kennis van het Engels is zeer beperkt.

De bevolkingssamenstelling van Ecuador is bijzonder divers. Mestiezen leven er naast inheemse volkeren zoals onder meer de Quecha, Shuar en Secoya. Daarnaast zijn er ook afstammelingen van Spanjaarden en mensen met gemengde etnische roots. Een groot aantal Ecuadoranen, naar schatting 2 à 3 miljoen, leeft in het buitenland.

Meer dan 74 % van de totale bevolking belijdt het rooms-katholieke geloof. Het geloof zit dan ook zeer sterk verweven in de samenleving: van de vele koloniale kerken tot in de taal (‘gracias a dios!’). Daarnaast wordt 10,4 % van de bevolking tot de Evangelisten gerekend, 7,9 % noemt zich atheïst, 1,2 % van de Ecuadoranen is getuige van Jehova en 0,1 % is agnost.

Het eten hangt sterk af van de regio waarin je verblijft. In de hooglanden krijg je dikwijls locro voorgeschoteld, een soep van aardappelen, kaas, maïs en een halve avocado. Soms wordt deze vegetarische soep ook ingewisseld voor yaguarlocro, waarbij de avocado vervangen wordt door schapendarmen en andere ingewanden. Aan de kust wordt er hoofdzakelijk veel vis gegeten en staat er vaak ceviche (in limoen gemarineerde vis, garnalen of schelpdieren met rode ui en chili) of encocado (vis gekookt in kokosmelk, tomaat en knoflook) op het menu. In de Oriente (Andes en Amazone) kan je je verwachten aan yuca, een gerecht bestaande uit rijst, bakbanaan en vis. Een typisch vieruurtje is llapinggachos, een soort van kaaspannenkoekjes.

De nationale sport van Ecuador is, net als in vele andere Zuid-Amerikaanse landen, voetbal. Aan middelbare scholen en universiteiten wordt er ook veel basketbal en volleybal gespeeld. Daarnaast is er ook een toenemende interesse voor tennis, vooral bij mensen uit de middenklasse. Op de eerste zondag van oktober wordt jaarlijks de marathon van Guayaquil georganiseerd.

GEOGRAFIE

Ecuador ligt in het noordwesten van Zuid-Amerika en is met een totale oppervlakte van 283.560 km² (ongeveer 8 maal groter dan België) het kleinste land van de Andes. Daarnaast is het met ongeveer 16 miljoen inwoners één van de dichtstbevolkte landen in Zuid-Amerika. De hoofdstad Quito ligt op 2.800 meter hoogte en ligt net onder de evenaar, waaraan het land zijn naam dankt. Ecuador grenst in het westen aan de Grote Oceaan, in het noorden aan Colombia en in het oosten en het zuiden aan Peru.

Ecuador wordt in vier grote zones verdeeld: de kust (Costa), de Andes (Sierra), het Amazonebekken (Oriente) en de Galapagoseilanden. Het kustgebied bestaat uit brede vlaktes met vruchtbare grond die vooral voor landbouw gebruikt worden. De vlakte bevindt zich slechts enkele meter boven de zeespiegel, waardoor de temperaturen er hoog oplopen. Naast uitgestrekte plantages vind je er vooral mangrovebossen en tropisch woud. In het zuiden van dit gebied ligt Guayaquil, de grootste stad van het land. Je vindt er ook de monding van de Guayas, de grootste in de Grote Oceaan uitmondende rivier van Zuid-Amerika.

De Sierra is het hoogland van het Andesgebergte en wordt gevormd door twee parallel lopende bergketens: de Cordillera Occidental en de Cordillera Oriental. De Andes loopt door het midden van het land. Zowel de hoofdstad Quito (2.800m) als de derde grootste stad Cuenca (2.500m) liggen in dit hooggebergte. Ecuador is bekend om zijn grote aantal vulkanen, waarvan verscheidene nog actief zijn. De zogenaamde Laan der Vulkanen wordt gevormd door vulkanen zoals de Cayambe (5.790m), Antisana (5.704m), Chimborazo (6.310m) en Cotopaxi (5.897m). Laatstgenoemde vulkaan is de hoogste actieve vulkaan ter wereld. Door de aanwezigheid van al deze vulkanen bestaat de kans op aardbevingen. In april 2016 vond de zwaarste aardbeving sinds 1979 plaats. De aardbeving van 7,8 op de schaal van Richter kostte het leven aan meer dan 500 mensen. Ook in november 2017 was er een zware aardbeving in de buurt van Guayaquil (6,4 op de schaal van Richter). Hoewel de beving voor veel paniek zorgde, werden er geen slachtoffers gemeld.

De Oriente ligt in het oosten en bestaat uit een tropisch junglegebied (la Selva), met een zeer gevarieerde flora en fauna. Het gebied wordt doorsneden door een aantal grote rivieren. De twee bekendste nationale parken zijn Cuyabeno en Yasuni. Deze groene long wordt ernstig bedreigd door de ongebreidelde houtkap en door vele mijnbouw- en petroleumconcessies.

De Galapagoseilanden bevinden zich 1.000 km ten westen van het vasteland. De archipel bestaat uit een groep van 13 grote en tientallen kleinere eilanden. Vijf eilanden zijn bewoond. De eilanden zijn van vulkanische oorsprong en zijn nooit verbonden geweest met het vasteland. Hierdoor zijn ze vanuit geografisch opzicht bijzonder uniek en zijn ze de thuishaven voor unieke dierensoorten.

LINKS

Maps of the World: Ecuador: website met allerhande interessante kaarten van Ecuador.