Mannen en gendergelijkheid
Het is niet eenvoudig dat een maatschappij verwacht dat mannen sterk, daadkrachtig, competitief, zelfverzekerd en succesvolle leidersfiguren zijn. Wat doet het met mannen om een druk te voelen de kostwinner te zijn of niet te mogen huilen? Wie niet aan de maatschappelijke stereotypen voldoet, wordt vaak al van jongs af aan afgestraft door de omgeving. Jongens worden gevraagd zich ‘te vermannen’, worden uitgescholden als ‘mietje’ of ‘homo’, of geconfronteerd met geweld.
Hoewel veel jongens en mannen uiteraard niet volledig of altijd voldoen aan deze verwachtingen, heeft het dominante mannelijkheidsbeeld wel voor velen ingrijpende gevolgen. Door jongens te ontmoedigen om zorgend te zijn, is er vaak heel wat minder betrokkenheid van vaders bij de zorg voor kinderen. Door mannen standaard als dader en vrouwen als slachtoffer te zien, is het voor mannen des te moeilijker hulp te vragen wanneer ze slachtoffer zijn van (seksueel) geweld. Door weinig emotie te mogen laten zien, zoeken veel minder mannen psychologische hulp, zijn ze des te vaker verslaafd aan drank en drugs, en liggen de zelfdodingscijfers een pak hoger dan bij vrouwen.
Een ruimere invulling van mannelijkheid, los van de stereotypen, zou mannen kunnen toelaten beter voor zichzelf te zorgen, ten volle vader te zijn en meer mens te zijn. Daarom stellen we dat mannen ook heel wat te winnen hebben bij meer gendergelijkheid. Tegelijk werkt het ook andersom: effectieve gendergelijkheid wint ook bij het engagement van mannen. Het is immers geen strijd tussen beide geslachten, waarbij de een meer rechten krijgt ten koste van de ander. Het is veeleer een strijd waarin men elkaar nodig heeft.
Mannelijkheid en (seksueel) geweld
Stereotypes worden zeker schadelijk wanneer aspecten als woede of agressie als inherent mannelijk worden gezien. Vanuit de overtuiging “boys will be boys”, wordt geweld vaak genormaliseerd. Door dit maatschappelijk idee is (seksueel) geweld (op vrouwen) zo hardnekkig aanwezig in onze samenleving. Ruim één derde van de meisjes en vrouwen boven de 15 jaar maakt in ons land seksueel of ander fysiek geweld mee. In 90% van de gevallen zijn de daders mannen. Dit wil uiteraard niet zeggen dat alle mannen gewelddadig zijn.
Het toont wel aan dat (seksueel) geweld geen probleem van louter vrouwen is, maar evenzeer een mannenprobleem. Veel vrouwen kunnen via #MeToo grensoverschrijdend gedrag aanklagen, maar zonder het engagement van mannen kan er weinig verandering tot stand komen. Mannen moeten daarom deel zijn van de oplossing, dat toont ook deze piramide van Emancipator aan. Hierbij gaat het zowel om mannen als dader van (seksueel) geweld als het dominante mannelijkheidsbeeld die een context creëert waarbinnen geweld op vrouwen kan gebeuren.
Wereldwijde strijd
Dit dominante mannelijkheidsbeeld en geweld op vrouwen zijn tendensen die wereldwijd verspreid zijn. Maar er zijn ook op veel plekken organisaties die dit in vraag stellen en een positief alternatief willen aanbieden.
Zo leerden onze CHanGEmakers in Libanon de organisatie Aba’ad kennen. Aba’ad is een feministische organisatie die gendergebaseerd geweld uit de wereld tracht te helpen. Vanuit hun focus op geweld was het voor hen al lang duidelijk om ook rond mannelijkheid aan de slag te gaan. Ze hebben een programma rond postief ouderschap waarbij ze met vaders nadenken over hun rol, de opvoeding van hun kinderen en de band die ze (willen) hebben met hun kinderen. Een ander programma focust op de psychologische ondersteuning aan mannelijke vluchtelingen, die zich vaak mislukt voelen in hun vaderschap of mannelijkheid als ze geen goede woonst of job vinden. Aba’ad heeft ook enkele mannencentra waar daders van geweld ondersteund worden in de beheersing van woede en agressie.
Ons team CHanGEmakers in Oeganda leerde het Uganda Youth and Adolescents Health Forum kennen. Als organisatie die strijdt voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren, vinden zij het cruciaal om meisjes en jongens samen te betrekken bij acties. Zo betrekken ze ook jongens bij het informeren en sensibiliseren omtrent menstruatie en de toegang tot menstruele hygiëneproducten. Of leggen ze een sterke nadruk op de rol van mannen bij acties voor meer gendergelijkheid. Verschillende mannen uit hun team zijn vertegenwoordigers van He4She-beweging waarbij mannen en mensen van alle genders in actie komen voor gendergelijkheid, in solidariteit met vrouwen.
